Urządzenia na gruncie bez aktu notarialnego oznaczają złą wiarę przedsiębiorstwa przesyłowego

Tak orzekł w uchwale wydanej w sprawie o sygn. akt: III CZP 110/18 Sąd Najwyższy wskazując, iż „Wybudowanie urządzeń przesyłowych na gruncie osoby trzeciej za jej zgodą wyrażoną bez zachowania formy aktu notarialnego świadczy o złej wierze posiadacza służebności”.

Streszczając stanowisko Sądu Najwyższego w kilku słowach słowach wystarczy wskazać, iż prawo do posiadania urządzeń przesyłowych wybudowanych na cudzym gruncie można uzyskać na skutek zasiedzenia, przy dobrej wierze wynoszącego 30 lat, przy złej 20. Ocena dobrej albo zlej wiary posiadacza służebności może zostać dokonana na różne sposoby, w zależności od ujęcia. Wedle poglądu tradycyjnego, dobra wiara polega na błędnym, ale uzasadnionym w danych okolicznościach usprawiedliwionym przekonaniu, iż danej osobie czy przedsiębiorstwu przysługuje prawo posiadania urządzeń przesyłowych na cudzym gruncie.

Według innej koncepcji, dobra wiara posiadacza jest wtedy, gdy przekonanie o prawie do posiadania urządzeń na cudzym gruncie jest oparte na obiektywnych przesłankach, wywodzących się ze stosunku prawnego i konkretnego stanu faktycznego i przekonaniu, iż wykonując w swoim imieniu prawo nie narusza cudzego.

Spór w tym zakresie został już rozstrzygnięty na początku lat dziewięćdziesiątych XX wieku, gdy Sąd Najwyższy w sprawie o sygn. akt: III CZP 108/91 opowiedział się zdecydowanie za teorią tradycyjną. Sąd Najwyższy uznał, iż przedsiębiorca przesyłowy musiał mieć świadomość, że przed wprowadzeniem do kodeksu cywilnego instytucji służebności przesyłu, a więc przed 3 sierpnia 2008 r. prawne uregulowanie urządzeń przesyłowych, tj. rur, linii wysokiego napięcia, sieci telekomunikacyjnej na prywatnym gruncie było możliwe jedynie na podstawie ustanowienia służebności gruntowej albo na zawarciu zwykłej umowy obligacyjnej, tj. np. umowy dzierżawy, umowy najmu itp. Wybór pierwszego wariantu wymagał zachowania formy aktu notarialnego, co było również powszechnie wiadome.

Brak zachowania formy aktu notarialnego oznacza więc złą wiarę posiadacza, a zatem okres zasiedzenia służebności przesyłu wynosi 30 lat. Sąd Najwyższy wskazał, iż nie istnieją żadne racje, które uzasadniałyby odstąpienie od wskazanej powyżej zasady, która powinna być stosowana jednolicie, niezależnie od tego czy chodzi o zasiedzenie prawa własności czy prawa służebności przesyłu.

Uchwała ma znaczenie dla właścicieli nieruchomości, którzy mają na swoim terenie rury wodociągowe, kanalizacyjne, ciepłownicze, gazowe, linie wysokiego bądź średniego napięcia, transformatory, itp. O ile nie upłynął okres zasiedzenia służebności przesyłu wynoszący 30 lat przy złej wierze, mogą oni żądać wynagrodzenia za korzystanie z urządzeń przesyłowych.